Qaragöz boy-boy və mənim Şərqli ruhum


Nənəm Nəsibə Abdullayevanın “Qaragöz boy-boy” mahnısını çox sevirdi. O qədər sevirdi ki, bu sevgi mahnını mənə də sevdirmişdi. Böyüdüm, kitab oxumağa başladım. 20-li yaşlarımda Amin Maaloufun Səmərqənd romanını oxuyanda bu tanış səs romanın mistik abu-havası və gənclik arzularımla birləşdi. Özbəkistanı görmək istədim.

Son illərdə Avropadan çox Asiya ölkələrini görmək istədiyimi anladım. Hətta Paris küçələrini Səmərqənd küçələrinə dəyişərəm, desəm, yalan olmaz.

Özbəkistan səfərimiz Daşkənd–Səmərqənd–Buxara–Daşkənd marşrutu üzrə oldu.

Daşkənd yaşıllıqları bol, insanları sadə və mehriban bir şəhər idi. Sanki “mən paytaxtam, müasir olmalıyam” təzyiqi altında idi və bundan heç də məmnun görünmürdü. Bu zorakı müasirlik özünü şəhərin inkişaf ritmində göstərirdi. İnsanlar isə milli mənsubiyyətləri ilə xoşbəxt idilər, saxta müasirliyə ehtiyac duymurdular. Daşkənddə iki şeyə heyran oldum: yaşıl, geniş, sakit parklar və mədəniyyət abidəsinə çevrilmiş bənzərsiz metro.

Daşkənd–Səmərqənd qatarı ilə 5 saat yol getdik. Kupemizi bizimlə Kanadalı yaşlı bir cütlük paylaşırdı. Azərbaycanda “təqaüdə çıxıb ölmək” yaşı hesab edilən yaşda onlar dünyanı gəzirdilər. Azərbaycanda olduqlarını, Bakını çox sevdiklərini dedilər. Özbəkistandan sonra Misirə yollanacaqdılar. Səmərqəndə çatanda onlarla xatirə şəkli çəkdirib ayrıldıq.

Səmərqənddəki otelimiz çox gözəl idi. Ümumiyyətlə, Özbəkistanda qaldığımız bütün otellər gözəl, təmiz və sərfəli idi.

Səmərqənd bizim üçün iki günlük nağıl oldu. Mənim üçün Səmərqənd 3 mədrəsədən ibarət, türk memarlığının nadir incilərindən olan Registan meydanı, sahibinin zəhmini özündə daşıyan Əmir Teymur mavzoleyi, Əmir Teymur heykəli,  Siyob bazarı, qədim məscidlər, kaşılarla bəzədilmiş mədrəsələr, İçərişəhəri xatırladan dar, qədim küçələr, dadlı yeməklər, şərq üslubunda dizayn edilmiş restoranlar, rəngli qablar,  əl işi geyimlər, gülərüz satıcılar və daha nələrlə yadda qaldı.

Sonra yolumuz qədim İpək yolu üzərində yerləşən Buxaraya düşdü. Tarixi abidələrin çoxluğuna görə “muzey şəhər” adlandırılan Buxarada 3 gün qaldıq. Səmərqəndlə müqayisədə Buxara daha isti və daha hərəkətli idi. Şəhərin “köhnə Buxara” adlanan hissəsi sanki İçərişəhərin daha geniş, daha ticarətə meyilli versiyası idi.

Böyük karvansaraların əhatəsində restoranlar, canlı musiqi, qaynayan həyat Səmərqəndin sakit həyatından çox fərqlənirdi. Buxara xalçaları, papaq və yun geyimlər, zövqlə hazırlanmış qablar, küçələrdə səslənən özbək musiqisi  Şərqli ruhumu oxşayırdı.

Buxarada gördüyümüz məkanlar:

Poi Kalan İslam Memarlığı Kompleksi, Çar Bəkr Memorial Kompleksi, Ləbi Hovuz, Gəmi qalası, Bolo Hovuz məscidi, Sitorai Mohi-Khosa sarayı, Buxara Zindanı, Mərkəzi Bazar və daha nələr, nələr...

Xüsusilə Sitorai Mohi-Khosa sarayını çox bəyəndim. Buxara əmirinin yay iqamətgahı olan bu saray, həm Şərq, həm Avropa üslubunun gözəl sintezidir. Fərqli-fərqli məqsədlər üçün tikilmiş otaqları, əmir ailəsinin geyimləri, Çin və Yaponiyadan gətirilmiş çini qablar, sarayın qarşısındakı hovuz və meyvə ağacları bu ailənin necə zövqlü olduğunu hiss etdirirdi. Bu sarayı görəndən sonra evliliklə bağlı gözləntilərim dəyişdi.

Səyahətimiz Qurban bayramına təsadüf etdiyindən məscidlərdə izdiham vardı. Bolo Hovuz Məscidi isə qəlbimdə ayrıca yer tutdu. 18-ci əsrdə tikilmiş bu məscid sütunlu eyvanı, qarşısındakı hovuzu ilə bənzərsiz idi.

Buxaradakı son günümüz “Silk and Spices”  festivalına təsadüf etdi. Özbək və taciklərin musiqisini dinləmək, rəqslərini izləmək fürsətimiz oldu. Və... “Qaragöz boy-boy” mahnısını canlı dinlədim- özü də iki dəfə. İkinci dəfə dinləməklə qalmadım, özümü özbəklərin və turistlərin arasında rəqs edərkən tapdım.

Müşahidələrim:

Buxara xaric digər şəhərlərdə restoran qiymətləri çox sərfəlidir.

Taksi xidməti olduqca ucuzdur.

Turistik bölgələrdə belə ingilis dilini az bilirlər, əsasən rus və müəyyən qədər türk dili istifadə olunur.

Bizdəki “Bu sevgidə kim uduzdu, kim uddu?” mahnısının alternativi onlarda Yulduz Usmonovanın “Muhabbat” mahnısıdır. Xüsusilə taksilərdə tez-tez səslənir.

Taksi sürücüləri sizi türk zənn edib Kayahan mahnılarını qoşa bilər. Azərbaycanlı olduğunuzu biləndə isə “Ты серьезна? Azərbaycan qardaş!” deyib ya Heydər Əliyevlə bağlı sual verəcək, ya da SSRİ-də keçən əsgərlik xatirələrini danışacaqlar.

Roza Zərgərli və Üzeyir Mehdizadə musiqilərini hər yerdə eşidə bilərsiniz- hazırlıqlı olun.

Qadınların geyimi çox sadədir, makiyaj və estetik əməliyyata demək olar ki, meyilli deyillər.

Çar Bəkr memorial kompleksində bələdçisiz olduğumuzu bilib bizə bələdçilik edən məscidin imamı Cəfər dayı = eşq. Bütün kompleksi bizə gəzdirdi, tarixini danışdı, Azərbaycanı çox sevdiyini dedi.

Eyni məkanda işləyən başqa bir dayı isə Azərbaycanlı olduğumuzu eşidən kimi bizə yaxınlaşıb Qarabağı aldığımıza çox sevindiyini rus, türk, özbək dilində birtəhər başa saldı. “Anadır arzulara hər zaman Qarabağ” mahnıını bildiyi kimi oxuyaraq getdi.

Sonda üç şəhəri qısaca belə təsvir edərdim:

Daşkənd- müasirlik gözləntisi ilə yüklənmiş, milli ruhu boğulan yaşıl şəhər,

Səmərqənd – tarixini və sehrini qorumağa çalışan nağıl şəhər,

Buxara – İpək yolunun bədəlini ödəmiş, özünü ticarətə təslim etmiş şəhər.

Şərqli ruhumu oxşadığın üçün təşəkkürlər, Özbəkistan.

Yenidən görüşmək ümidi ilə...

 Özbəkistan vloqumu izlə

Garagoz Boy-Boy and My Eastern Soul

My grandmother loved the song “Garagoz boy-boy” by Nasiba Abdullayeva deeply. So deeply, in fact, that she made me love it too. I grew up and started reading books. In my twenties, while reading Amin Maalouf’s novel Samarkand, that familiar melody intertwined with the mystical atmosphere of the novel and the dreams of my youth. From that moment on, I longed to see Uzbekistan.

In recent years, I’ve realized that I want to explore Asian countries more than European ones. It wouldn't be an exaggeration to say I would gladly change the streets of Paris for those of Samarkand.

Our Uzbekistan journey followed the route: Tashkent – Samarkand – Bukhara - Tashkent.

Tashkent was a city full of greenery, simple and kind people. It seemed to be under pressure-like it was trying to prove, “I’m a capital city, I must be modern”- but didn’t seem happy about it. This forced modernity was evident in the pace of the city’s development. Yet, the people were content with their national identity and felt no need for fake modernity. Two things fascinated me in Tashkent: the green, spacious, peaceful parks and the unique metro system that had become a cultural monument.

We travelled to Samarkand by train, a five-hour journey. An elderly Canadian couple shared our cabin. At an age that in Azerbaijan would be considered “retirement and death,” they were exploring the world. They had visited Azerbaijan, loved Baku, and were heading to Egypt after Uzbekistan. When we arrived in Samarkand, we took a photo together and said our goodbyes.

Our hotel in Samarkand was wonderful. In general, all the hotels we stayed at in Uzbekistan were clean, beautiful, and reasonably priced.

Samarkand was like a two-day fairytale for us. For me, Samarkand will always be remembered as the Registan Square with its three madrasas - rare masterpieces of Turkic architecture, the mausoleum of Amir Timur - carrying the gravity of its owner, the statue of Amir Timur, Siyob Bazaar, ancient mosques, tiled madrasas, narrow historic streets remembering us Icherisheher (Old City), delicious food, restaurants designed in Eastern style, colourful dishes, handmade clothes, cheerful vendors, and so much more.

Next, we travelled to Bukhara, located on the historic Silk Road. Known as a “museum city” due to its abundance of historical monuments, we stayed there for three days. Compared to Samarkand, Bukhara was hotter and more vibrant. The “Old Bukhara” area felt like a more expansive and commerce-oriented version of Icherisheher.

Surrounded by old caravanserais, the restaurants, live music, and buzzing life stood in contrast to Samarkand’s calmness. Bukhara’s carpets, hats and woollen clothes, elegantly crafted dishes, and the sounds of Uzbek music in the streets all touched my Eastern soul.

Places we visited in Bukhara:

Poi Kalan Islamic Architecture Complex

Chor-Bakr Memorial Complex

Lyabi Hauz

Ark of Bukhara

Bolo Hauz Mosque

Sitorai Mohi-Khosa Palace

Bukhara Zindan

Central Bazaar and many more...

I especially loved the Sitorai Mohi-Khosa Palace. Once the summer residence of the Emir of Bukhara, this palace is a beautiful synthesis of Eastern and European styles. The various rooms built for different purposes, the clothing of the emir's family, porcelain dishes from China and Japan, the pool and fruit trees in front of the palace - all of this reflected the refined and dignified life of this family. After seeing this palace, my expectations about marriage changed.

Our trip was on the eve of the Qurban holiday, so the mosques were very crowded. The Bolo Hauz Mosque left a lasting impression. Built in the 18th century, its columned veranda and the pool in front made it truly unique.

Our last day in Bukhara coincided with the Silk and Spice Festival. We had the chance to witness live performances of Uzbek and Tajik music and dance. And… I heard the song “Garagoz boy-boy” performed live. Not once, but twice. The second time, I didn’t just listen, I found myself dancing among Uzbeks and tourists.

Observations:

Except for Bukhara, restaurant prices are very affordable in other cities.

Taxi services are incredibly cheap.

Even in tourist areas, English is not widely spoken; mostly Russian and to some extent Turkish are used.

Their version of our song “Bu sevgidə kim uduzdu, kim uddu?” is Yulduz Usmonova’s “Muhabbat.” It’s often heard, especially in taxis.

Taxi drivers might assume you're Turkish and play Kayahan songs. When they find out you’re Azerbaijani, they’ll say something like “Ты серьезна? Azerbaijan brother!” and ask questions about Heydar Aliyev or share memories of their military service in the USSR.

Be prepared to hear Roza Zərgərli and Üzeyir Mehdizadə songs everywhere.

Women dress very simply and are hardly inclined toward makeup or cosmetic surgery.

At the Chor-Bakr Memorial Complex, when the mosque’s imam, uncle Jafar, found out we were without a guide, he volunteered to guide us through the entire complex, explaining its history. He said he loved Azerbaijan dearly.

Another man working at the same site, upon hearing we were Azerbaijani, enthusiastically approached us and, in a mix of Russian, Turkish, and Uzbek, told us how happy he was that we reclaimed Karabakh. He then sang “Anadır arzulara hər zaman Qarabağ” the way he knew it and walked away.

Finally, if I were to describe the three cities in a few words:

Tashkent - A green city burdened with the expectation of modernity, suppressing its national spirit.

Samarkand - A fairytale city trying to preserve its history and magic.

Bukhara - A city that has paid the price of being on the Silk Road, surrendering itself to commerce.

Thank you, Uzbekistan, for touching my Eastern soul.

Until we meet again…

Watch my Uzbekistan vlog

Comments