Övladının
toyunu görəsən, toyunda inşallah, Allah uşağının toyunda oynamağı qismət eləsin
və s. bir azərbaycanlının ən ülvi arzusudur. Ən gözəl, ən səmimi arzu və diləklərimiz
məhz toyla, övlad mürvəti görməklə bağlıdır. Özlərinin dediyi kimi “boğazından
kəsib” illərlə cehiz yığan analar, oğlu anadan olduğu gündən bütün qızları gəlin namizədində
görən analar, oğlu və ya qızı haqqında danışanda dilimizdəki bütün sözlərin
çoxaltma dərəcəsindən istifadə edən , şişirtməyi sevən analar. Bəli. toyun
aparıcı siması məhz anadır.
“Palatka
toyu” adı ilə məşhuri-cahan olmuş kənd toyları haqqında eşitməyən insan yəqin
ki olmaz. Toyxananın bəzədilməsi ilə toy mərasiminə start verilir. Toyxananı bəzəmək
üçün isə nə qədər sadə görünsə də bir qutu pambıq və beş- altı şar bəs edir. Ən
hörmətli adamlar isə rəngli işıqlar və zərlə öz toyxanalarını daha yaxşı bəzəyirlər
. Bəyin və ya gəlinin bacısının toyxanaya xonça çıxarması ilə çalğıçılar
çalmağa başlayırlar. Daha sonra qız toyunda saat 2də bəy evinin adamları gəlini
toyxanaya çıxarır, oynadır, üzük taxırlar. Oğlan toyunda isə saat 4də “bəy
oturdu” olur. Yəni bəy öz saldışları ilə toyxanaya gəlir, ilk parçanı anası
olmaqla qohumlar, qonşular bəyin boynuna parça atır, xonça çıxarır və
oynayırlar. Bu mərasimdə bəyin qohumlarıni tərif edirlər və onlar gəlib bəyi təbrik
edərək bəyin qabağına pul qoyurlar, yəni xalat verirlər. Məsələn tamada belə
deyir:
Gözəl
olur bu yerlərin zəmisi
Gəlib
xalat versin bəyin əmisi. Və ya
Göydə
bir ulduz var adı Talıbdı
Filankəs
əmisində xalat qalıbdı və s. kimi təriflərlə bəyin qohumları xalat verir. Daha
sonra toyxanadakı adamlar dağılışır və axşam toyxanasına – toyun ən maraqlı
yerinə hazırlaşırlar. Axşam toyxanası haqqında danışmağa ehtiyac yoxdur. Çünki
az-çox toya gedən adamların bundan xəbəri var. Kəndin böyüklü kiçikli hamısı
axşam toyxanaya gedir. Əvvəl qohumlar, qonşular, qonaqlar daha sonra isə kim
istəsə oynayır. Qaynanalar gələcək gəlinlərini-nişanlı qızları oynamağa
çıxarır, kürəkənlər (qorxudan ya sevgidən ) öz qaynana və baldızlarını,
oğlanlar ana və bacılarını oynadır. “Şabaş vermək” kimi məşhur olan proses bu
vaxt baş verir. Daha çox kişilər , bəzən də qadınlar oynayanların başından pul
tökür və çalğıçılara şirinlik verərək şabaş vermiş olurlar. Gecə yarısına qədər
davam edən mərasim ya dava ilə ya da xoşluqla dağılır. Toyun unudulmaz
simalarından biri də məhz dava salanlardır. Hər kənddə belə adamlar mütləq var.
Ya oynamaq üstündə , ya da çox mənasız bir səbəb üstündə dağılan toylar qeybət
həvəskarları üçün müzakirə mövzusuna çevrilir. Hər kəs öz mülahizəsini irəli
sürərək, bütün toy müzakirə olunur, kimin torbası tikilir, kimin evi dağılır. Olmamış
və ya gözünüzlə görmədiyiniz hadisə haqqında necə şahid kimi danışmaq olarsa
qeybət də beləcə davam edir. Çox uzatmayaq, elə ən ülvi arzumuzla da bitirək:
Evinizdə toy olsun , gəlin gətirəsiz, qız köçürəsiz
inşallah....
Comments
Post a Comment