Palto

Güzgüyə baxanda çiyinlərindəki yükün qamətini əydiyini, özündən ixtiyarsız irəliyə doğru əyildiyini gördü. Sanki çiyinlərini qaldırıb dik durmağa utanırdı. Ya da buna mane olan nə isə vardı. Yükün ağırlığı idimi onu əyən? Yoxsa özündən əmin olmamaq? Ya hər ikisi?

Bu suallar günlərlə beynində dolaşdı. Nəhayət ki, cavabını tapdı. Sən demə illərdir varlığından xəbəri olmadığı qalın, ağır bir palto gəzdirirmiş əynində. Uzun illərdir yay qış demədən onu daşıyır. Bu palto bir qalxan kimi onu qoruyur, hücum hiss edəndə büzülərək paltonun yaxasını başına çəkir. Bəzən isə paltodan görünməz olmaq üçün istifadə edir.

Paltonun altında iki nəfər var. Biri o birinin içindədir. Ən birinci qatda 8 yaşlı, kare saçlı bir qız var. Atası ona dəftər almağı unudub deyə saatlarla ağlayır. Saçını da atası kəsib. Sezen Aksunun “Şinanay” klipindən ilhamlanaraq.

İkinci qatda içində bu qızı daşıyan başqa bir qız var. Atasının ona aldığı yumşaq tüklü dovşanı hələ də saxlayır. Və hələ də saçını kare kəsməyə cəsarət edə bilmir.

Ən üstdə isə palto var. Hər iki qızı “qoruyur”.

Palto çox qalındır. O qədər qalındır ki, qat-qat durur. Hər qatın öz hekayəsi var. Hər dəfə görünməz olmaq istəyəndə bir qat yaranır.

Susdurulur, bir qat bürünür. Görməzdən gəlinir, bir qat bürünür. Müqayisə edilir, bir qat bürünür. Beləcə o qatlar qalın bir paltoya çevrilir.

Bu gün paltosunu geyinib güzgünün qabağına keçdi. Nə qədər dik durmağa çalışsa da, ağırlıq onu aşağı çəkdi. Və anladı ki, paltonun yaxalığı ən ağır hissəsidir. Birinci ondan qurtulmaq lazımdır. Yaxalıq patriarxal qüvvələri təmsil edirdi. Boğazını sıxır, azad nəfəs ala bilmirdi. Əli əsə-əsə yaxalığı bir az boşaltdı, deyəsən alınırdı.

Hələ paltonun kəməri, ağır dəmir düymələri də vardı.

Kəmər matriarxat qüvvələr idi. Paltonun hər iki tərəfindən sallanır, istifadə olunmurdu. Çıxarıb atsa yerində qalmış boş halqalar paltonu pis göstərir, atmasa əl-ayağına dolaşırdı. Yaxalıq qədər onu sıxmırdı, amma artıq yük idi.

Sakitcə kəmərin bir ucundan tutub çəkməyə başladı. Çəkib yerə atdı. Kəmər sanki ilan kimi yerdə qıvrılırdı. İllər boyu bu ilan onun həyatını zəhərləmişdi.

Bir az da qamətini düzəldib yenidən özünə baxdı. Növbə düymələrdə idi. Sondan iki düymə düşmüşdü. Düşən düymələr bağlanmış səhifələr idi. O düymələri harada, necə itirdiyini bilmirdi. Boş qalmış düymə yerləri ilə nə edə bilərəm deyə düşündü. Ən yaxşı çıxış yolu paltonun düşmüş düymələr olan hissəsini kəsib atmaq idi. Onsuz da palto çox uzundur, bir az qısalsa heç nə olmaz.

Əlinə qayçı alıb işə başladı. Nəticə qəribə alındı. Özünü çox rahat və yüngül hiss etsə də, paltonun duruşu çox dəyişmişdi, yöndəmsiz qalırdı əynində. Amma içinə dolan hüzur onu xoşbəxt etdi, paltonun necə görünməsi vecinə olmadı. Demək ki, artıqlardan qurtulmaq belə bir hiss imiş.

Birdən nəyisə xatırlamış kimi duruxdu. Hər dəfə bir hissədən qurtulanda bir gün bütün palto yoxa çıxacaq axı. Bəs onda necə olacaq? Həmin an sanki küçənin ortasında çılpaq qalmış kimi hiss etdi. Bu hiss onu elə qorxutdu ki, bərk-bərk paltoya qısıldı.

Paltonu atanda özü olmaq məcburiyyətində qalacaq. O isə bu hissin necə olduğunu bilmir, axı ona bu fürsət heç vaxt verilməyib.

Bəlkə də paltodan canını qurtaranda yerində həmin o 8 yaşlı, yaşıl çəkməli qız qalacaq, kim bilir...

 

The overcoat

When she looked in the mirror, she saw that the burden on her shoulders was bending her posture, causing her to involuntarily lean forward. It was as if she was too ashamed to lift her shoulders and stand tall. Or maybe something was preventing her from doing so. Was it the weight of the burden that was bending her? Or was it a lack of confidence? Or perhaps both?

These questions circled in her mind for days. Finally, she found the answer. It turns out that for years, she had been wearing a thick, heavy overcoat that she wasn't even aware of. She had been carrying it for many years. This overcoat protected her like a shield, and whenever she sensed an attack, she would shrink and pull the collar of the overcoat over her head. Sometimes, she used the overcoat to become invisible.

Under the overcoat, there were two people. One was inside the other. In the innermost layer, there was an 8-year-old girl with bob haircut. She cried for hours because her father forgot to buy her a copybook. Her father had cut her hair, inspired by Sezen Aksu’s “Şinanay”.

In the second layer, there was another girl who carried this little girl within her. She still kept the soft, fluffy rabbit her father gave her, and she still didn’t dare to cut her hair into a bob.

On the top layer, there was the overcoat, "protecting" both girls.

The overcoat was very thick. So thick that it had layers upon layers. Each layer had its own story. Every time she wanted to become invisible, a new layer formed. Silenced, another layer wrapped around her. Ignored, another layer appeared. Compared to others, another layer formed. And so, these layers turned into a thick overcoat.

Today, she put on the overcoat and stood in front of the mirror. No matter how hard she tried to stand tall, the weight pulled her down. And she realized that the collar of the overcoat was the heaviest part. It was the first thing she needed to get rid of. The collar represented patriarchal forces. It choked her, preventing her from breathing freely. With trembling hands, she loosened the collar a bit, and it seemed to work.

There was still the belt and the heavy, metal buttons of the overcoat.

The belt represented matriarchal forces. It hung from both sides of the overcoat, unused. If she took it off, the empty loops left behind would make the overcoat look bad, but if she didn’t, it would get in her way. It didn’t choke her like the collar did, but it was still an extra burden.

She quietly grabbed one end of the belt and began to pull. She pulled it off and threw it to the ground. The belt writhed on the floor like a snake. For years, this snake had poisoned her life.

She straightened up a bit more and looked at herself again. Now it was time for the buttons. Two of the buttons had already fallen off. They were closed chapters. She didn’t know where or how she had lost those buttons. She wondered what she could do with the empty buttonholes. The best solution was to cut off the part of the overcoat where the missing buttons were. After all, the overcoat was very long, and trimming it a bit wouldn’t hurt.

She picked up a pair of scissors and got to work. The result was strange. Although she felt very comfortable and light, the overcoat’s fit had changed dramatically; it looked awkward on her. But the peace that filled her made her happy, and she didn’t care how the overcoat looked anymore. So this is what it feels like to get rid of excess baggage, she thought.

Suddenly, she paused as if she had remembered something. If she kept shedding parts, one day the entire overcoat would disappear. And then what? At that moment, she felt as if she were standing naked in the middle of the street. The feeling scared her so much that she clung tightly to the overcoat.

If she threw away the overcoat, she would have to be herself. But she didn’t know what that felt like because she had never been given the chance.

Maybe when she finally gets rid of the overcoat, the 8-year-old girl with the green boots will be left standing, who knows...