Üç film

Müəllimlərin, ümumiyyətlə işi öyrətmək olan insanların mütləq baxmalı olduğu filmlər var ki, bunların arasında “Ölü ozanlar dərnəyi” (Dead Souls Society)  və “Ağıllı Vill Hantinq” (Good Will Hunting) ən məşhurlarıdır.

Əslində isə bu mövzuda çoxsaylı yaxşı filmlər var. Onlardan üçü haqqında danışmaq istəyirəm. 

 

Forresteri tapmaq (Finding Forrester)

Qaradərili bir gənc olan Camal Volleys və tək-tənha yaşayan məşhur yazıçı Uilyam Forrester. Sizcə bu iki insanı nə birləşdirir? Birincinin hələ kəşf etmədiyi yazmaq istedadı və ikincinin artıq dünyaya tanıtdığı yazmaq istedadı. Gələcəyin gənc yazarı üçün artıq öz sözünü demiş bir yazarla rastlaşmaqdan gözəl nə ola bilər? Təbii ki, həmin yazıçının yazarlığa namizən yazılarına yön verməsi. Onların tanışlığı xoş başlamasa da, münasibətləri zaman keçdikcə dostluğa çevrilir. Qaradərili olduğu üçün öz bacarıqlarını, zəkasını ciddiyə almayan Camal nüfuzlu bir məktəbdən qəbul alır. Bundan sonra o, həyatına yön verməyə başlayır. Bu mövzuda ona ən çox dostu Forrester kömək edir.

Bəs Camal Forrester üçün sadəcə yazmaq bacarığı olan sadə bir gənc idimi? Əlbəttə xeyr. Forrester yaşadığı hadisələr, aldığı travmalar üzündən tənha yaşamağı, insanlardan uzaq olmağı seçib. Camal onu həyata bağlayan yeganə insandır. Uzun müddət sonra insan arasına çıxan yazıçı artıq bir zamanlar mənsub olduğu cəmiyyətə qayıdır. Hətta Camalın sayəsində illərlə getmədiyi öz ölkəsinə də qayıdır. Axı o, artıq yaraları ilə üzləşməyə hazırdır.

Tənqidçilər Forresterin yazıçı Selincerin prototipi olduğunu desələr də, Forrester rolunu oynayan Sin Konner rolu üçün ilham qaynağının Selincerin həyatı olduğunu etiraf etmişdi.  

 

 Azadlıq yazarları (Freedom writers)

Bu film Erin Qruell adlı müəllimin irqçiliyə görə bir-birinə düşmən kəsilmiş şagirdlərinə fərqli formada dərs keçərək onların həyatında yaratdığı dəyişikliklər haqqındadır. Erinin metodikası gündəlik yazaraq özünü ifadə etmək, digərlərinin yazdıqlarını oxuyaraq onlarla empatiya qurmaqdır. İlk başlarda ağdərili olduğu üçün müəllimə nifrət edən qaradərili şagirdlər qısa zaman sonra insanlara önyargı ilə yanaşmanın nə qədər dəhşətli bir şey olduğunu anlayırlar. Erin Qruell illərlə davakar, axmaq, irqçi damğası vurulmuş şagirdlərə anlayışlara yanaşır, onlara qəzəblərini ifadə etməyə icazə verir. İrqçiliklə, müharibə ilə bağlı onların yalnış düşüncələrini dəyişir. Müəllimin onlarla insan kimi davranması bu şagirdlərdə ona hörmət yaradır, artıq dərslərə gəlir, maraqla müəllimin bu gün nə edəcəyinə baxırlar. Və yavaş-yavaş bütün şagirdlər müəllimin tövsiyyəsi ilə yazırlar. Nə yazılmasının fərqi yoxdur: keçmişdə olanları, öz həyatlarını, bu gün necə hiss etdiklərini yaza bilərsiz. Nəticə isə möhtəşəm olur. İl sonunda hər bir şagirdin deməyə sözü -yazdıqları var. Müəllimi bu yazılanları kitab kimi çap edərək onlara hədiyyə edir.

Şagirdlərini gəzintilərə apara bilsin, onlara kitab ala bilsin, müxtəlif insanlarla tanış edə bilsin deyə müəllim əlavə işlərdə işləməli olur, evə yorğun qayıdır. Bir müddət sonra həyat yoldaşı bu vəziyyətdən sıxılır. Erin ona izah etsə də, anlamır. Və bir gün Erini tərk edir.

Xoşbəxt müəllim, amma xoşbəxt olmayan qadın olaraq Erin işinə davam edir. 

Ayağa qalx və dirən (Stand and Deliver) 

Riyaziyyat sevənlərin sözsüz sevəcəyi bir film.

Film yuxarı sinif şagirdlərinə kalkulus fənnini tədris edən Xayme Eskalantenin müəllimlik fəaliyyətindən bəhs edir. Son illərdə məzunların sayının az olması, çoxsaylı şagirdlərin imtahanları verə bilməməsi ilə əlaqədar Garlfild məktəbi bağlanmaq təhlükəsi ilə üz-üzədir. Müxtəlif işlərdə çalışdıqdan sonra əsl peşəsinin müəllimlik olduğunu anlayan Eskalante məktəbə qayıtmaq qərarı verir və Garlfild məktəbindən təklif alır. Böyük həvəslə gəldiyi məktəbdə vəziyyət ürəkaçan deyil. Daha pisi odur ki, hamı bununla barışıb. “Bu kütbeyinlərə nəsə öyrətmək mümkün deyil” deyərək hamı dərsləri sadəcə yola verir. Eskalantenin “universitetə girə bilsinlər deyə mən bu şagirdlərə kalkulus öyrədəcəm” deməsi rəhbərlikdə gülüş doğurur.

Sinifdə şagirdlər onu ələ salır, ispan aksentli ingilis dilinə ilişirdilər. Eskalante isə bunları ciddiyə almır, hər gün daha həvəslə işinə davam edir. Şagirdlərə ilk gündən yalnız bir şeyi öyrədir: Nəyi bacarıb-bacarmayacağına ancaq sən qərar verirsən. Əgər kalkulus öyrənmək istəyirsənsə, öyrənəcəksən, başqalarının sənə ağıllı olmadığını, bacarmayacağını demələrinə sən imkan yaradırsan. Ona görə də ayağa qalx və onlara həqiqəti sübut et.

Təbii ki, illərlə lağ obyekti olan şagirdlərin bunu qəbul etməsi, özlərinə təlqin edərək hərəkətə keçmələri zaman alır. Amma yavaş-yavaş buna nail olurlar. Heç vaxt dərs oxumayan şagirdlər tətildə belə oxuyur ki, kalkulus imtahanını verə bilsinlər.

Eskalantenin dərs keçmə metodikası fərqlidir. O, şagirdləri ilə özləri istədiyi kimi davranır. Kalkulus fənnin onlara asan və əyləncəli formada, real həyatdan nümunələr verərək izah edir. İmtahan ərəfəsində çox işlədiyi və tez-tez əsəbləşdiyi üçün infarkt keçirən Eskalante xəstəxanadan qaçıb dərslərə gəlir, şagirdlərini yarı yolda qoymur.

Heç kim onlara inanmır, amma o, inanır. Nəticədə isə bütün sinif qısa vaxt ərzində hazırlaşdığı kalkulus imtahanından keçir.

Şagirdlərin imtahandan keçməsinə heç kim inanmadığı üçün onları köçürməkdə ittiham edirlər, onlar yenidən imtahan verməli olurlar.

Beləcə, məktəbin bağlanması təhlükəsi sovuşur. Növbəti illərdə məktəb Eskalantenin sayəsində daha çox məzun yola salır.

 

Erin, Forrester və Eskalante kimi müəllimlərlə qarşılaşmaq diləyilə...