Sosial media -Əsrin bəlası

İnternet əsri özü ilə yüksək texnoloji inkişafla birgə sosial media, kompüter oyunları asılılığı, selfi kimi yeni psixoloji “xəstəliklər” gətirdi. Gənc nəslin böyük əksəriyyəti ( özləri etiraf etməsə də) bu asılılıqdan əziyyət çəkir. Səhər yuxudan oyanan, gözləri tam açılmamış instagramı yoxlayan, metroda, avtobusda gözünü ekrandan ayırmadan oyun oynayan, iş saatının böyük hissəsini feysbukda keçirib işləri çatdırmamaqdan şikayət edən gənclərin əksəriyyəti düşdükləri vəziyyətin fərqində belə deyillər.

İctimai nəqliyyatda kiçik bir müşahidə bu mənzərənin şahidi olmağa kifayət edir. - Bəs metroda telefona baxmaqdan başqa nə edim? Camaatın üzünə baxa-baxa yol gedim?- deyə cavab verənlər də var. Telefon həyatımızda olmayanda metroda necə yol gedirdik?

Sosial medianın ilkin məqsədi ətrafımızdakı insanlarla daha sürətli əlaqə yaratmaq və əylənmək idisə, bu gün sosial media tamam başqa vəzifəyə xidmət edir.

30 il əvvəlki və indiki nəslin həyatını müqayisə edək:

 

	30 il əvvəl	İndi
Uşaqlar	·         Həyətdə, çöldə oynayan uşaqlar; ·         Ağac, daş, yarpaq və s kimi şeylərdən düzəldilən oyuncaqlar; ·         Ortadaqaldı, gizlənpaç, beşdaş kimi oyunlar, ·         Nənə-babanın nağılları, söhbətləri;	·         Evdə kompüter oyununa aludə olan, çölə sürüyərək çıxarılan uşaqlar; ·         Psixoloji təsir gücü böyük olan ziyanlı kompüter oyunlar, cizgi filmlər, videolar; ·         Yemək vaxtı video izləmək vərdişi; ·         Yaşlarına uyğun olmayan videolara baxan, şiddətə, aqressiyaya meyilli uşaqlar:
Gənclər	·         Ən böyük əyləncəsi domino, şaşki olan, məhləuşaqları ilə söhbət edən, bekarçılıqdan təsbeh fırladan gənclər; ·         Musiqi dinləmək, kitab oxumaq kimi vərdişlərə sahib gənclər:	·         Günün böyük hissəsini ağıllı telefondan asılı halda keçirən, incəsənət zövqü korlanmış gənclər; ·         Əlində böyük imkanlar, resurslar olduğu halda özünüinkişafa vaxt ayırmayan, düzgün həyat tərzi olmayan gənclər;
Ailə	·         Bir süfrə başında yemək yeyən, axşamlar şam işığında söhbətləşən ailə;	·         Hərə öz telefonunda mesajlaşan, sosiallaşan ailə, səbirsiz, əsəbi valideynlər, aqressiv uşaqlar.

 

Hər iki nəsil üçün istisnalar olsa da, ümumi vəziyyət belədir. Bu dəyişmənin tək səbəbi təbii ki, sosial media, internet deyil, amma bu amillərin rolu danılmazdır. 

Bəs sosial media niyə bizi asılı hala salır?

Sevimli sosial şəbəkələrə daxil olanda beynimizdə xoşbəxtlik hormonu artır. Çünki bu sosial şəbəkələrin ilkin məqsədi əyləncə idi. Real həyatda xoşbəxt olmadığını düşünən insanlar dopaminə ehtiyac duyarkən sosial şəbəkəyə daxil olur. - Nə var nə yox baxım, beş dəqiqəyə çıxacam, deyərək saatlarla internetdə vaxt keçirən insan zehni olaraq yorulur. Amma həmin anda bunu hiss etmir. Telefonu özündən uzaqlaşdırmaq gücündə olmayan “aludəçi” ən yaxşı halda kənar təsirin nəticəsində telefondan ayrılır. Kimsə zəng edir, onu çağırır və ya başqa nəsə baş verir.  

Sosial media aludəçiliyinin başqa səbəbləri də vardır:

1.      Aşağı özgüvən.

İnternetdəki görüntüyə əsasən “başqaları məndən yaxşı yaşayır, çox xoşbəxtdirlər” düşüncəsi ilə hərəkət etmək.

Bunun qarşısını almaq üçün belə düşünün: Hamı sosial şəbəkəyə ən gözəl şəklini, ən xoşbəxt anını yükləyir. Deməli, onların da həyatında pis hiss etdikləri anlar, problemlər olur. Bu, təkcə məndə belə deyil .

2.      Tənhalıq, təcridolunma hissi, depressiya və s amillər.

İnsanlardan uzaqlaşmaq, tək qalmaq istəyəndə sosial mediaya müraciət edən insanlar var. Boş-boşuna internetdə vaxt öldürmək heç kimə kömək edə bilməz.

Əksinə, təbiətdə vaxt keçirmək, gəzmək, yaxşı musiqiyə qulaq asmaq, sevdiyi işlə məşğul olmaq daha çox işə yarayar.

3.      Paylaşımları, hekayələri (story) buraxmaq qorxusu.

Bu, daha çox sosial media istifadəsinə səbəb olur.

Hansısa dostunuzun, tanışınızın, məşhurun instagram və ya feysbuk hekayəsinə baxmasanız dünya dağılmayaq. Yaxşı olar ki, daha faydalı işlə məşğul olasınız.

 

Bəs sosial media aludəliyini necə azaltmaq olar?

ü  Telefondan bu proqramları silərək, kompüterdən girişi minimuma endirərək;

ü  Sosial media üçün günün müəyyən hissəsini ayırıb, qalan vaxtlarda qətiyyən istifadə etməyərək;

ü  Telefonunuzu özünüzdən, xüsusilə yataq otağından kənar saxlayaraq;

ü  Hobbilərə vaxt ayıraraq, yeni hobbilər, vərdişlər yaradaraq əsrin bəlasının öhdəsindən gəlmək olar.

Telefonunuzdan uzaq qalmağı bacarmağınız diləyilə...