Qılman İlkin- Ömrün oğlan çağları

Qılman İlkin Bakının tarixindən bəhs edən “ Bakı və Bakılılar” əsəri ilə daha çox tanınır. O, eyni zamanda Qarabağ döyüşləri haqqında “İntiqam”, “Həsrət kədəri”, “Dərd” və s əsərləri də yazıb. Bundan başqa, yazıçının bir neçə əsərinə (Qalada üsyan, Kölgələr sürünür) film çəkilib.

Haqqında danışacağımız povest -“Ömrün oğlan çağları” real hadisələrdən götürülüb. Qılman İlkin bu povestdə özünün ilk əmək faəliyyətini təsvir edib.

Pedaqoji texnikumu bitirən 17 yaşlı Şəms Xaçmaz rayonunun Əhmədoba kəndində müəllimliyə başlayır. Cəmi bir otaqdan, 12 partadan ibarət olan məktəbdə Şəmsdən başqa müəllim yoxdur. O, həm direktor, həm də müəllim olur. Həmin dövrdə müəllim çatışmazlığı var idi deyə texnikumu bitirməyə bir il qalmış onu və tələbə yoldaşlarını müxtəlif kəndlərə müəllim göndərirlər. Gənc müəllimlərin heç biri təsəvvür etmirdi ki, həyata atılmağa bu cür şəraitsiz məktəblərdən başlayacaqlar. Amma sən saydığını say...

Tolstoy deyirdi ki, bütün gözəl hekayələr iki cür başlayır: Ya bir insan səfərə çıxar, ya da şəhərə bir yad adam gələr.

Şəmsin hekayəti də belə idi. Bu səfərə çıxan zaman ürəyi tərəddüdlərlə dolu, başına gələcəklərdən bixəbər idi. O, hələ min bir dərdi olan müəllim yox, hər şeyə macəra gözü ilə baxan, həyat eşqi ilə qaynayan gənc idi.

O, nənəsi ilə tək yaşayan kənd sovetinin sədri Səməndərin evində qalır. Şəms cavan, lakin mübariz və təcrübəli Səməndərdən çox şey öyrənir, qısa müddətdə yaxın dost olurlar. Həmin illər sinfi mübarizə illəri idi. Kəndlərdə kolxoz qurulur, qaçaqlar isə buna mane olmağa çalışırdılar. 17 yaşlı Şəms üçün bütün bunlar yeni təcrübə idi. Səməndər olmasaydı, o, bu kənddə çox davam edə bilməzdi.

Əsərin sujet xətti bir az klişe olsa da, (şəhərdə oxumuş gənc müəllim kəndə gəlir, yuxarı sinifdə oxuyan şagirdlərdən birinə vurulur və s) sonluğu kədərli və gözlənilməzdir.

Qızları məktəbə cəlb etdiyi üçün təhdid olunan Şəms həmin kənddə cəmi bir il qalır. Amma Əhmədoba kəndinin onun həyatında buraxdığı izlər ömürlük olacaqdı. İlk sevgisini burda tapan, ilk şagirdlərini burda öyrədən, ilk itkisini burda yaşayan Şəms istəsə belə Əhmədobanı unuda bilməyəcəkdi...