Unudulan “Bəlalı sevgim”...

Ömrü Sovet dövrü qədər olan yazıçılarımız az deyil. Həmin dövrdə yazıb-yaradan, oxucuları tərəfindən sevilən, elə Sovetlə birgə unudulan yazıçılar. Bayram Bayramov o yazıçılardandır.

Yadımdadır ki, rütubətindən adam boğulan məktəb kitabxanamızda kiril əlifbası ilə olan xeyli kitablar vardı. Hətta bacardığım qədər çırpışdırmışdım. Əksəriyyəti Azərbaycan ədəbiyyatı olan həmin kitabları universitetə daxil olana qədər oxudum. Amma o kitabların arasında Bayram Bayramov yox idi.

Ara-sıra Azərbaycan ədəbiyyatına müraciət edəndə çalışıram ki, ümumiyyətlə tanımadığım yazıçılardan nəsə oxuyum. Qəribədir ki, bukinistlərdə də Bayram Bayramov qarşıma çıxmadı.

Bir neçə həftə öncə universitet kitabxanasında qurdalananda qəhvəyi cildli kitablar gözümə sataşdı. Bayram Bayramovun 1984-cü ildə “Yazıçı” nəşriyyatı tərəfindən nəşr olunan əsərləri. Boy-boy düzülən kitabları nəzərdən keçirərkən diqqətimi ilk cəlb edən çox məhsuldar yazıçı olması oldu. Hansı kitabı götürməyimə qərar verə bilmədim. Bir az araşdırandan sonra məlum oldu ki, “Bəlalı sevgim”, Mən ki gözəl deyildim”, “Firəngiz” kimi filmlər məhz Bayram Bayramovun əsərləri əsasında çəkilib. Bəs bu qədər məhsuldar və dövrünün sevilən yazıçısı niyə unudulub?

Sovet ideologiyasına xidmət etdiyinə görə. Bunu onun əsərlərindən də hiss etmək olar. Belə tale yaşayan tək yazıçı yalnız Bayram Bayramov deyil. Amma hansı əqidəyə xidmət etməsindən asılı olmayaraq yazıçının unudulmağı kədərlidir.

Və “Bəlalı sevgim”i oxumağa qərar verdim..

“Bəlalı sevgim” dövrünün digər romanları kimi kiçik insanların həyatından bəhs edir. 9 yaşında valideynləri ayrılan Bəhlul kənddə nənəsi ilə yaşayır. Bəhlul universitetə girəndə hər ikisi Bakıya köçür. Bəhlul psixologiya üzrə təhsil alır. Və tikiş fabrikində direktorun katibi olaraq işə düzəlir. Təxmin etdiyiniz kimi bəlalı sevgi də burda başlayır. Cavan, müstəqil qadın olan Mərziyyə Bəhlulun qəlbinə girir. Hələ bərkə-boşa düşməyən, həyatı psixologiya kitablarından öyrənən Bəhlul nə olduğunu anlamağa macal tapmamış özünü bu proseslərin içində görür. Gənc, gözübağlı direktorun verdiyi ağılsız qərarlar, ətrafına səhv adamları toplaması onun sonunu gətirir. Gələcəyin psixoloqu olaraq Bəhlul hadisələri kənardan müşahidə edir, təhlil edir və sonda direktorun gözünü açmağa müvəffəq olur.  Amma bəzi şeylər gecikməyi sevmir.

Diqqətimi çəkən bir məqam Bəhlulun psixologiya oxuması idi. Bu günə qədər oxuduğum yerli ədəbiyyat nümunələrində psixologiyaya elm kimi yanaşan əsər yadıma düşmür. Xüsusilə sovet dövründə yazılan əsərlərdə aqronom, mühəndis, zootexnik, həkim, baytar, müəllim ən hörmətli peşələr kimi təqdim olunur. Əsərin əsas obrazının psixoloq olması, ətrafını psixoloji cəhətdən analiz etməsi mənim üçün yeni təcrübə idi.

İkinci məqam isə Bəhlulun katib işləməsi idi. Yazıçının peşələri cinsə bölməməsi təqdirəlayiqdir. Qızların Bəhlula gülməsinə, rişxənd etməsinə baxmayaraq öz işini yaxşı yerinə yetirir, ciddiyyəti ilə onları yavaş-yavaş susmağa məcbur edir.

İnsanın mənəvi keyfiyyətləri, zamanla onların dəyişməsi, həyatımıza girən insanların bizə necə təsir etməsi və s. əsərin çatdırmaq istədiyi əsas ideyalardır.

“Mənim bəlalı sevgim” filmi bu əsər əsasında çəkilsə də, filmdə bəzi dəyişikliklər var. Amma həmin dövrün abu-havasını hiss etmək, nostalji yaşamaq üçün filmi izləmək gözəl bəhanədir. İzləyəndən sonra Flora Kərimovaın ifasında filmin soundtracki olan “Bağışla” mahnısına da qulaq asın.

https://www.youtube.com/watch?v=ljpBbmuoQ-0&ab_channel=FloraKarimova

 Düşünürəm ki, “Bəlalı sevgim” unudulmağa layiq deyil. Axı hamımızın bir bəlalı sevgisi var....