Susdurulmuş simlər

 

Axırıncı dəfə kənddən çıxanda 17 yaşı vardı. Aradan on il keçəndən sonra doğulub böyüdüyü yerlərə qayıtmaq onu bir az qəribsətmişdi. Qəribəsi bu idi ki, bu illər ərzində kəndi üçün, evi üçün qətiyyən darıxmadığını düşünürdü. Amma kəndə girəndə yanıldığını (bəlkə də özünü aldatdığını) anladı.

Görünən o idi ki, kəndin sadəcə ruhu qalmışdı. Qarış-qarış tanımasaydı, deyərdi ki, bura heç o kənd deyil. Göy üzündən başqa hər şey dəyişmişdi. Bir-birinə yaxın tikilən ikimərtəbəli, balaca kərpic evlərdən əsər-əlamət yox idi. Taxta qapılar, hörmə çəpərlər, doqqazlar elə bil yerli-dibli olmamışdı. Evlərinə çatana kimi nə beşdaş oynayan uşaq gördü, nə də çilingağac. Çox qəribə idi, özünü sanki evdə hiss etmirdi.

Həyətlərinə girəndə bir anlıq duruxdu, həyət-bacaya göz gəzdirib yəqin etdi ki, düz gəlib. Əvvəl istədi ki, uşaqlıqda etdiyi kimi anasını səsləsin. “Ana mən gəldim, yeməyə nə var?” deyə qışqırsın. Niyəsə fikrindən daşındı, həyəti, ətrafı gəzməyə qərar verdi. Gözünə sataşan ilk yer uşaq olanda hər həftə kündə daşıdığı təndirxananın yerindəki boşluq oldu.

Anası demişdi axı, artıq əvvəlki kimi iş görə bilmir, çörəyi mağazadan alır.

Mart ayı olmasına baxmayaraq həyətyanı əkin yeri də boş idi. İndiyə kimi lobya və kartof əkilməli idi.

Anası demişdi axı, köməyim yoxdur, çətindir.

Həyətin o başında tövlə var idi. İstədi ora da getsin, sonra yadına düşdü ki, inəkləri də yoxdur. Keçən qış satmışdılar.

Anası demişdi axı.

Eyvana girdi, ayaqqabılarını çıxardı.  Bu vaxt içəri otaqdan çıxan anası onu gördü. Əvvəl tanımadı, çaşdı. Əslində tanımışdı, amma inana bilmirdi ki, oğlu gəlib. Gör neçə il idi gəlmirdi.

Qucaqlaşıb görüşəndən sonra anası əl-ayağa düşdü. Gah toyuq kəsmək, gah da plov bişirmək istədi. “Ay ana, bir çay ver, sonra yeməyə baxarıq” deyəndən sonra anasının yadına düşdü ki, axı qonağa əvvəl çay verərlər.

Durub çay tədarükünə başladı. Kənd evlərində çay həmişə hazır olur. Çaydan sobanın üstündə səhərdən axşama kimi qaynayır.

Anası çay dəmləyir, stəkanları qaynar su ilə yuyur, süfrəyə mürəbbə, konfet düzürdü. “Bəs qənd yoxdu?” deyə soruşanda anası gülümsədi:“Bişmiş qəndi sevdiyini unutmamışam, indi gətirərəm” deyib yan otağa yüyürdü. Nəhayət çay süfrəsinə oturdular. Anası oğlu gəlib deyə sevincli idi. Niyə gəldiyini bilmək istəyirdi, amma soruşmağa cəsarət etmirdi. Oğul qaynar çayı qurtumlaya-qurtumlaya anasına baxırdı. İllər öz sözünü demişdi. Boya ilə gizlətməyə çalışsa da, yavaş-yavaş ağaran saçları, əllərindəki, üzündəki qırışlar, yorğun təbəssüm çox şey deyirdi.

Çaydan sonra öz otağına çəkildi. Biraz yatmaq, yolun yorğunluğunu çıxarmaq istəyirdi. Amma yata bilmədi.

Görəsən dəyişən təkcə kənd idimi? Anası idimi? Deyəsən yox. Özü də dəyişmişdi...

Kənd evlərinin qəbiristanlığı olan çardağa çıxanda gözünə simləri qırılmış tarı sataşdı.  O simlərin bir-bir necə qırılmasını xatırladı. Ara-sıra tar çalanda hər dəfə bir sim qırılırdı. Axırda heç nə qalmadı. Birdən öz həyatını da bu tara bənzətdi. Məhv edilən hər arzusu qırılan bir sim kimi elə bil ondan nəsə aparmışdı. Özünü çardaqda toz basmış, simləri olmayan tar kimi gərəksiz hiss etdi, doluxsandı. Aralarındakı tək fərq o idi ki, tar artıq ölmüşdü, o isə ölü ikən yaşamalı idi.

 

Silent strings

He was 17 when he left the village last time. To come back to the hometown after ten years made him a little bit melancholy. The strange thing is, he used to think that he doesn’t miss his home. When he entered the village he understood that he was mistaken, maybe he deceived himself.

There was only the spirit of the village, it was clear. If he didn’t know his village well, he would say it is not same place. Everything was changed except the sky. There was no trace of the little brick houses which were built close to each other. Wooden doors, braid fences, paths were vanished. On his way to the home he didn’t see any children playing beshdash (five stones) or chilingaghac. It was very strange, he wasn’t feeling like home.

He felt hesitated when he entered the yard. He looked around to be sure that he came to the right place. Firstly, he wanted to call his mother loudly as he did in childhood.” Mom, I am here, anything to eat?” then he changed his mind and decided to see around. The first thing he saw was the emptiness in the place of tandir house where he used to carry dough ball for his mother every week.  But his mom had said that, she can’t do work as before, she buys bread from market.

However, it was March, the plantation area was empty. Beans and potato should be planted until now.  But his mom had said that, she doesn’t have any help, it is hard for her.

There was stall for cows at the end of the yard. He wanted to go there, and then he remembered that they don’t have cows anymore. They sold the cows last winter. But his mom had said it.

He entered the front porch, removed his shoes. At this moment his mom came out of the room and saw him. First, she didn’t recognize, she felt confused. Actually, she knew he is her son, but she couldn’t believe that he came. It was very long time that he left the village.

His mom was in hurry after seeing him. She didn’t know what to do, what to cook for her son. He said: “Mom, first give me tea, later we can think about food.” After that, his mom remembered that, first, we usually offer tea to the guest.

Therefore, she started to make tea. Actually, tea is always ready in the village houses. Teapot is always on the oven and boiling.

Mom was brewing tea, washing glasses with hot water, and serving jam, sweets to the table. When he asked “What about sugar?” his mom replied with smile: “I didn’t forget that you like homemade sugar. I am bringing it now.” And she run to the next room. Finally, they sat for tea. Mom was happy because son was back. She wanted to know why he came back, but she was scared to ask. Son was looking at mom while he was having hot tea. The years were cruel to his mom. Although she was trying to cover, it with dye the white hair was on her head. Wrinkles on her hands, tired smile on her face were saying lot of things.

After tea he went to his room. He wanted to sleep for some time, to get rid of the tiredness of the trip. But he couldn’t sleep.

It was only the village which was changed? Or it was only his mom? It seems no. He also had changed.

He saw his tar (musical instrument) with broken strings in the attic- the graveyard of the village houses. He remembered how those strings were broken one by one broken. At the end there was nothing left. Suddenly he saw the reflection of his life in this tar. Like broken strings, every destroyed dream took something from him. He felt useless like the dusty, old tar in the attic. Tears came to his eyes. There was only one difference between them: tar was already dead, but he must live although he was dead.